মৰমৰ ভাইটি

(প্ৰকাশকালঃ ১৬ অক্টোবৰ, ২০১১, জোনাকী মেল, আমাৰ অসম)

চাৰিওফালে আন্ধাৰ। আন্ধাৰৰ চাদৰখন গাত লৈ মই কোঠাটোত অকলে বহি পাৰ কৰিছোঁ প্ৰতিটো মিনিট অযথা এসোপা চিন্তা কৰি। কিমান সময় মই এনেদৰে অকলে বহি নিৰ্জনতাক মোক গ্ৰাস কৰি পেলাবলৈ সুবিধা দিলোঁ, সেয়া মই নাজানো। ইমান সময়ে কি যে ভাবিলোঁ, তাৰো লেখ জোখ নাই। মাত্ৰ এটা বঞ্চিতানুভৱে মোক গ্ৰাস কৰি পেলাই মোৰ চিন্তাৰ কোষবোৰ কুটি কুটি খাই পেলাইছে। 

মোৰ এটা ভইটি আছে। মই জন্ম হোৱাৰ প্ৰায় দুবছৰ পিছতে তাৰ এই ঘৰখনলৈ চতুৰ্থ প্ৰাণী হিচাপে আগমন ঘটিছিল। দুটা ল’ৰাৰ সৈতে মোৰ মা-দেউতাক যথেষ্ট সুখী আৰু সন্তুষ্ট দেখা গৈছিল। মই বুজা হোৱাৰ পৰা গম পাইছিলো যে মোৰ সঁচাকৈয়ে এটা ভাইটিৰ প্ৰয়োজন আছিল আৰু ভগৱানে যেন আগতীয়াকৈ মোৰ মনোভাৱ বুজি তাক আমাৰ পৰিয়াললৈ যেন পঠিয়াইছিল। কি যে মৰম লগা মোৰ ভাইটো। তাৰ সৰু সৰু হাত দুখন, ভৰি, অকণ অকণ আঙুলিকেইটাত সংস্পৰ্শই মোক বাউলি কৰিছিল, তাক দাঙি ল’বলৈ চেষ্টা কৰিছিলোঁ। কিন্তু মাহীয়ে মানা কৰিছিল, কাৰণ ময়ো তেতিয়া সৰুয়েই হৈ আছিলো। মোৰ নিজে কাৰোবাৰ ভাইটি হ’বলৈ মন গৈছিল। 

লাহে লাহে ভাইটি ডাঙৰ হৈ আহিল, মোৰো পঢ়াশালিৰ জীৱন আৰম্ভ হ’ল। আণ ল’ৰাৰ দৰে ময়ো পঢ়া জীৱনৰ চক্ৰত সোমাই পৰিলোঁ। বিদ্যালয়লৈ যাওঁ, মনটো থাকে কিন্তু ভাইটি দীপৰ ওচৰত। মোৰ তাৰ প্ৰতি ইমান মৰম কেলেই বাৰু? মই নিজেই আচৰিত হওঁ। তাৰ নামটো মাহীয়ে দিয়া। প্ৰকৃততে সি তাৰ ককায়েকৰ তুলনাত যথেষ্ট সপ্ৰতিভ- মাহীয়ে ‘দীপ’ নাম দিয়াৰ সেয়াই উদ্দেশ্য। বিদ্যালয়ত কি শিকায়, গম নাপাওঁ, মনটোৱে বাৰে বাৰে দীপৰ লগত খেলা সময়খিনিলৈ ভুৰুংকৈ উৰা মাৰি গুচি আহে। বিদ্যালয় ছুটী হোৱা মানে মোক যেন কাৰাগাৰৰ পৰাহে মুক্তি দিয়ে। কোন সময়ত আহি ঘৰ পাওঁ, নিজে ক’ব নোৱাৰো। বিদ্যালয়লৈ নিয়া টিফিনৰ আধা তালৈ বুলি ৰাখোৱেই। ঘৰ পোৱাৰ পিছত তাৰ পিছৰ গোটেই সময়খিনি তাৰ সান্নিধ্যই মোলৈ আনে স্বৰ্গৰ অমিয়া সুখ। 

ডাঙৰ হৈ অহাৰ লগে লগে পঢ়া-শুনাৰ বোজা বাঢ়ি আহিল।  মোৰ বাবে আটাইতকৈ ভাল লগা কথা হ’ল যে দীপেো একেখন বিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ হ’ল। এতিয়া আৰু সুবিধাহে হ’ল। দুয়োটাই একেলগে যাওঁ, বিদ্যালয়ৰ পৰা একেলগে আহোঁ। সৰুতেই তাৰ সপ্ৰতিভ চেহেৰাই যি পৰিচয় দাঙি ধৰিছিল, সি সেয়া ষোল্ল অনাই সত্য প্ৰমাণিত কৰিলে। যিমান তাৰ সপ্ৰতিভ চেহেৰা, সিমান সপ্ৰতিচ তাৰ অধ্যয়ন। লাহে লাহে মেধাৱী ছাত্ৰ হিচাপে বিদ্যালয়ত সি জনাজাত হৈ পৰিল। কেৱল পঢ়া-শুনাতেই নে? কোনখন ক্ষেত্ৰত নাই হাত নাই তাৰ? কেনেদৰে সি যে ইমানবোৰ কাম কৰিব পাৰে! আনহাতে মই? শ্ৰেণীৰ শেষৰ বেঞ্চত বহা এটা গাধ। ঠিক মাহীয়ে তুলনা কৰাৰ দৰেই। তথাপি মোৰ এটা কথাত খুব জ্ঞাল লাগি থাকে, মোৰ চিনাকি মই যে আমাৰ বিদ্যালয়ৰ মেধাৱী ছাত্ৰ দীপৰ একমাত্ৰ ককায়েক। 

লাহে লাহে তাৰ প্ৰতিভাৰ স্ফুৰণ সকলোলৈ বিয়পিল। কেৱল বিদ্যালয়ৰ সীমাতে আৱদ্ধ নাথাকি আমাৰ সমগ্ৰ অঞ্চলতে তাৰ নাম সকলোৰে মুখে মুখে। এতিয়া ক’ৰবালৈ গ’লেও পৰিচয় সুধিলে মই নিজৰ নামটো কোৱাৰ আগেয়ে ‘দীপৰ ককায়েক’ বুলি ক’বলৈহে ভাল পোৱা হ’লোঁ। সম্বন্ধীয় দদাইদেউ, পেহা-পেহী সকলোৱে তাক মৰম-প্ৰশংসাৰে উপচাই পেলায়। মা-দেউতাৰটো কথাই নাই। 

কিন্তু এটা কতহা লাহে লাহে পৰিষ্কাৰ হৈ পৰিল যে দীপ যিমানে আগৰণুৱা, দীপৰ ককায়েক সিমান পিছপৰা। কথাটো মই জানো, কিন্তু বাৰুকৈয়ে উপলব্ধি কৰিলোঁ সেইদিনা, যিদিনা বিজ্ঞানৰ শ্ৰেণীত সামান্য প্ৰশ্ন এটাৰ উত্তৰ দিব নোৱাৰি ছাৰৰ তিৰস্কাৰ সহ্য কৰিবলগীয়া হ’ল। প্ৰকৃততে এইটো সঁচা কথা যে মই দীপৰ সমকক্ষ কেতিয়াও হ’ব নোৱাৰোঁ। প্ৰকৃততে তাক মই ইমান বেছি ভাল পাওঁ যে মোৰ দক্ষতা থকা হ’লেও মই তাৰ সমকক্ষ হোৱাৰ ইচ্ছা নকৰিলোঁহেতেন। গণিতৰ এলজেব্ৰা, ত্ৰিকোণমিতি, বিজ্ঞানৰ ৰাসায়নিক সমীকৰণ - এইবোৰ মোৰ বাবে জাবৰ। এইবোৰ মই  ডাষ্টবিনতহে পেলাবলৈ বিচাৰোঁ। তাৰ সলনি মোক যদি অলপ দীপৰ গুণানুকীৰ্তন কৰিবলৈ দিয়ে, মই কাকো আমনি নিদিয়াকৈ গাই থাহকিব পাৰিম আৰু ই শেষ নহ’ব কেতিয়াও। কিন্তু প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিব নোৱৰাত ছাৰে মোক গালি পাৰিলে দীপৰ গুণানুকীৰ্তন কৰি। প্ৰকৃততে ছাৰে সন্দেহ প্ৰকাশ কৰিলে যে মই তাৰ ককায়েক হয় নে নহয়। ছাৰৰ এনে কথাত মোৰ ইমান বেয়া লাগিল যে বাকী শ্ৰেণীকেইটাত মই কোনোপধ্যেই মন বহুৱাব নোৱাৰিলোঁ। 

এনেয়েও মই ঘৰতেই হওক বা শ্ৰেণীতেই হওক, গালি খায়েই থাকোঁ। ঘৰৰ ডাঙৰ ল’ৰা বুলি মা-দেউতাৰ শাসন, মই যেন উশাহো ভালদৰে ল’বলৈ কষ্ট কৰিবলগীয়া হয়। ইটো নকৰিবি, সিটো নকৰ, পঢ়া-শুনা ভালকৈ কৰ, দীপক আমনি নকৰিবি আদি বাক্যবোৰ আগৰ দিনবোৰতকৈ বাঢ়িছিল যথেষ্ট। পঢ়াত মই এনেও বেয়া, তাতে ভাইটিয়ে যিমান নম্বৰ লৈ ঘৰত সোমায়, মোৰ তালৈ বৰ লাজ লাগে। মোৰ নম্বৰবোৰ যেন দেউতাই মোৰ মুখ দেখিয়েই গম পায় নেকি! গতিকে গালিৰ বৰষুণ মই বহী দেখুওৱাৰ আগেয়ে আৰম্ভ হয়। তাতে ছাৰৰ গালিকেইটাই যেন সেইদিনা মোক বেছিকৈ বিন্ধিলে। দীপৰ ককায়েক হোৱাৰ যিকণ যোগ্যতা, তাৰ ওপৰত ছাৰে সন্দেহ প্ৰকাশ কৰা কথাই মোক বেছি আঘাত কৰিলে। 

দীপ মজলীয়া বৃত্তি পৰীক্ষাত অৱতীৰ্ণ হৈছিল। তাৰ ফলে যেন গোটেই ঘৰখনৰ লগতে অঞ্চলটোলৈকো আনন্দৰ সোঁত বোৱালে। যি পৰীক্ষাত অৱতীৰ্ণ হোৱাৰ যোগ্যতাকণো মোৰ নাছিল, সি সেই পৰীক্ষাত জিলাৰ ভিতৰতে দ্বিতীয় হৈছে। মই আনন্দৰ হাঁহিমেই নে কান্দিম। কিন্তু আলহী আগমনৰ লগে লগে মোৰ সমস্ত আনন্দত পানী পৰিল। ঘৰলৈ অহা মানুহবোৰে দীপৰ প্ৰশংসা কৰিলে যিমান, মোৰ ব্যৰ্থতাক সমালোচনাও কিৰলে সিমান। মোৰ বেয়া লগা নাছিল প্ৰথমতে। কাৰণ, সমালোচনা কৰিবই। তাতোকৈ ডাঙৰ কথা মই যে জিলাৰ দ্বিতীয় ল’ৰাটোৰ ককায়েক। কিন্তু বিদ্যালয়ৰ ছাৰসকল আহি যেতিয়া সেইদিনা প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিব নোৱৰাক লৈ মোক দীপৰ লগত তুলনা কৰি সমালোচনা কৰাত লাগিল, মোৰ এনে লাগিল যেন দীপৰ প্ৰতিভাৰ শলিতা জুয়ে মোক এফালৰ পৰা পৰু আনিছে। লাহে লাহে সকলো মোৰ শত্ৰস্বৰূপ হৈ পৰিল। পেহা-পেহী, মাহী সকলোৱে যেন মোৰ শত্ৰু। দেউতাই কেতিয়াবাই মোৰ দায়িত্ব এৰি দিছে। মায়েতো ভাইটিৰ খোৱা-বোৱা, বিভিন্ন ধৰঞৰ প্ৰতিযোগিতাবোৰত তাৰ সৈতে থকা এইবোৰ কাম ব্যস্ত হৈ ডাঙৰ পুতেক যে আছে, তাৰ খবৰ ল’বলৈ  যেন আহৰি নাই। মোৰ এনে লাগে যেন মোক কেতিয়াবা মায়ে যদি ভাত খাবলৈও মাতে,মোক ভুল কৰিহে মাতিলে যেন। দেউতাইতোো একান্ত প্ৰয়োজন নহ’লে মোক মাতিবই নোখোজে। হয়তো এজন শিক্ষকৰ ডাঙৰ পুতেকটো ইমান অধঃপতনে গ’লে কাৰনো বাৰু ভাল লাগিব? কিন্তু ভাইটোক লৈয়েই ইমান গালি খাওঁ, তাক কিন্তু  মই আগৰ দৰেই মৰম-স্নেহ দি থাকিলোঁ, এচিকুটো কম নহয়।হাজাৰ হ’লেও সি মোৰ ভাইটি। ইতিমধ্যে মই জীৱনৰ প্ৰথম পৰীক্ষাত অৱতীৰ্ণ হ’লোঁ। দীপ দশম শ্ৰেণীত। বাছনি পৰীক্ষাত যেনে-তেনেহে উত্তীৰ্ণ হৈ মই পৰীক্ষা দিয়াৰ যোগ্যতা অৰ্জন কৰিছিলোঁ। পঢ়া কামটো মোৰ বাবে সঁচায়ে এভাৰেষ্ট শৃংগ বগোৱাৰ দৰে। দুখোজ উঠি তিনিখোজ নামি আহিব লাগে। ফল ওলাল। আশা কৰা ধৰণেই মই তৃতীয় বিভাগত যেনেতেন উত্তীৰ্ণ হ’লোঁ। কোনো সন্দেহ নোহোৱাকৈ মোৰ মা-দেউতায়ো নিশ্চয় তেনে ফল এটাকে আশা কৰিছিলচাগে। মই আচৰিত হ’লো ৰিজাল্ট দিয়াৰ দিনা কোনো এজনেও বিশেষ একো প্ৰতিক্ৰিয়া নেদেখুৱালে। তাৰ বিপৰীতে দীপক কৃতী ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সাক্ষাৎকাৰ দেখুওৱাতহে ব্যস্ত হ’ল। 

জীৱনত মা-দেউতাৰ সহায়-সহানুভূতিহীনভাৱে মই মোৰ দিনবোৰ কটাবলৈ ধৰিলোঁ। ইতিমধ্যে দীপ শেষ পৰীক্ষাৰ বাবে সাজু হৈছে। মা- দেউতাই বাকী কাম-বন প্ৰায় এৰি দিয়াৰ দৰে সম্পূৰ্ণ সময় তাৰ লগত ব্যয় কৰিছে। মই আমাৰ ঘৰত থকা এটা অপদাৰ্থৰ দৰে এটা চুকত জীৱন কটাবলগীয়া হৈছে। মই ডাষ্টবিনত দলিয়াব খোজা পৰিত্যক্ত গণিতৰ সূত্ৰবোৰৰ দৰে মোৰ জীৱনটো যেন এটা পাক লগা সাঁথৰ। 

দীপৰ ৰিজাল্ট ওলাল। মই বিশ্বাস কাৰ ধৰণেই সি স্থান লাভ কৰি উত্তীৰ্ণ হ’ল। আন দিন হোৱা হ’লে মই তাৰ সাফল্যত জঁপিয়াই ফুৰিলোঁহেতেন। কিন্ত স্থানপ্ৰাপ্ত কৃতী ছাত্ৰ এজনৰ ককায়েক যদি তৃতীয় বিভাগৰ ছাত্ৰ হয় তেন্তে বাকী মানুহে ভাবিব কি? সাংবাদিকে যদি মোক দেখি তাৰ কিবা প্ৰশ্ন কৰে, দীপে কি সতে ক’ব যে তাৰ ককায়েকে তাক মৰম-প্ৰেৰণা দিয়ে সঁচা, কিন্তু তাক আগবঢ়াই নিবলৈ যিদৰে পথ-প্ৰদৰ্শক হৈ থিয় দিব লাগিছিল, সেয়া পালন কৰাত চুড়ান্ত ব্যৰ্থ বুলি। তাক ইমান মিছা কথা ক’বলৈ কিন্তু শিকোৱা নাই। সি বিবুদ্ধিত নপৰিব জানো? 

গতিকে তাৰ ৰিজাল্ট পোৱাৰ পাছৰে পৰাই ঘৰৰ পিছফালে থকা বস্তু-বাহানি থোৱা ঘৰটোতে মই অথনিৰে পৰা সোমাই থাকিলোঁ। একমাত্ৰ মোৰ পোহনীয়া কুকুৰটোৰ কু-কুৱনিয়ে মোক বাস্তৱলৈ ঘূৰাই আনিলে। আদিত্যই মোৰ গাৰ গোন্ধ ভালদৰে চিনে। আদিত্য কুকুৰটোৰ নাম, মোৰ দদাইদেউৱে দিয়া। পূৰ্ণগ্ৰাস সূৰ্যগ্ৰহণৰ দিনা তাৰ জন্ম বাবে তাৰ নাম আদিত্য ৰখা হৈছিল। ইমান পৰে মোক বিচাৰি কোনো নাহিল। হয়তু বিচাৰিছিল যদিও ৰিজাল্ট আৰু মানুহৰ সোঁতত মোৰ অস্তিত্ব তেনেই নগণ্য বাবে পাহৰি পেলালে ছাগে। একমাত্ৰ আদিত্যইহে মোক বিচাৰি পালেহি। তাৰ উপস্থিতিয়ে মোৰ শোক বেছিহে কৰিলে। প্ৰকৃততে আজি দীপৰ বাবে পোনপ্ৰথমবাৰৰ বাবে মোৰ ঈৰ্ষা উপজিছে। মোৰ এনে লাগিছে যেন তাৰ ককায়েক হৈ ওপজাটো মোৰ বাবে পাপ। মই তাৰ ককায়েক হৈ এইটো পৰিয়ালত জন্ম ল’বই নালাগিছিল। মোৰ উপস্থিতি সকলোৰে সহ্যৰ সীমাৰ বাহিৰত। সকলোৱে মই নোহোৱাটোকে বিছাৰে। মই কি কৰোঁ? শোক যিমানেই বাঢ়িছে, যিমানেই আন্ধাৰ বাঢ়ি আহিছে। আদিত্যলৈ চালোঁ। ইতিমধ্যে সি মোৰ গাৰ কাষৰ পৰা আঁতৰি গৈ কিবাকিবি বিচৰাত লাগিছে। মই তাক বিচাৰোঁ নে নিবিচাৰোঁ, সেয়া বাদ দি মোৰ উপস্থিতিক সম্পূৰ্ণ আওকাণ কৰি সি নিজৰ কামত ব্যস্ত হৈ পৰিছে। তাৰ বাবে মই তেনেই নগণ্য। গতিকে?

ময়ো লাহে লাহে আন্ধাৰে আৱৰি ধৰা পৃথিৱীখনৰ কোনোবা এটা চুকলৈ বুলি ওলাই আহিলোঁ, য’ত কেৱল মই নিজৰ কথা চিন্তা কৰিব পাৰোঁ, মোৰ মৰমৰ পোহনীয়া কুকুৰ আদিত্যৰ নিচিনাকৈ।

ভাইটি- তই মোক বেয়া নাপাবি।

image source: here